[youtube http://www.youtube.com/watch?v=tDtbXIf6rrs&w=560&h=315]
ਇਸ ਵਿਡੀਓ ਦੇ ਵਿੱਚ ‘ਅਰੂਜ਼’ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਅਰੂਜ਼ ਮੁਤਾਬਿਕ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਹਨ:
1. ਮੁਤਹੱਰਕ ਅਤੇ
2. ਸਾਕਿਨ
1. ‘ਮੁਤਹੱਰਕ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ accented ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਸਮੇਂ ਜ਼ੁਬਾਨ ‘ਹਰਕਤ’ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
2. ‘ਸਾਕਿਨ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ unaccented ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਸਮੇਂ ਜ਼ੁਬਾਨ ‘ਸਕੂਨ’ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਪਿੰਗਲ ਅਤੇ ਅਰੂਜ਼ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘਾ ਗਿਆਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਿਊ ਬੁੱਕ ਕੰਪਨੀ, ਮਾਈ ਹੀਰਾਂ ਗੇਟ ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਮਿਲ਼ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:
1. ਪਿੰਗਲ ਤੇ ਅਰੂਜ਼ – ਪ੍ਰੋ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ -ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਹੋਰ ਸਭ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਕਿਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ।
2. ਸੰਪੂਰਨ ਪਿੰਗਲ ਅਤੇ ਅਰੂਜ਼ – ਸੁਲੱਖਣ ਸਰਹੱਦੀ -ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪਿੰਗਲ ਅਤੇ ਅਰੂਜ਼ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾ ਕੇ ਸੌਖਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।)
3. ਗ਼ਜ਼ਲ – ਅਰੂਜ਼ ਤੇ ਪਿੰਗਲ – ਡਾ. ਐੱਸ ਤਰਸੇਮ – ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਅਰੂਜ਼ ਦੇ ਅਰਬੀ ਦੇ ਰੁਕਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਸੌਖਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
4. ਪਿੰਗਲ ਦਰਪਣ – ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਬੇਗੋਵਾਲ – ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਿੰਗਲ ਬਾਰੇ ਅਣਮੁੱਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਉੱਤਮ ਸਰੋਤ ਹੈ।
Thanks Pahji
wow…salute to your effort sir !..i ll eagerly wait for yr next input…!..ikk gall puchni chahundi haan..ke jadd koi kavi apni kavita di sirjana kar riha hunda…ki oh pehlaan hi naap tol ke likhna shuru kare yaa phir ikk waar sehaj subah kavita likh ke pher ohdi maatra gin ke ohnu theek kare…..i ll wait for yr reply sir !
nice ji
thankx vere…..for share great knowledgle
thanx i was waiting for this part
Thanks Sangtar ji for uploading the next part. Really this all is very informative and hope we can grab this opportunity to learn this.
saty shri akal bhaaji tuhade es mahaan karaj layi wadhayian tuhanu……thnx a lot bhaaji…….
bhaji very very helpful information
sat shri sir, Sikhan waleyan layi iss ton upar ki ho sakda….Mai te aap ji layi duawan he karanga….Tusi tine bhra pbi virse da sahi arthan vich maan ho ji….Jeonde vasde raho ji
i second yr thought Kulwant ji !
Thanks Seema ji
Jai ho Baba ji kyaa hi baat Hai tusi ta bas kamall ho . Par tusi toombi wali video ni koi hor pai ?
Waris bro’s da koi mel ni 🙂 tusi vasde rvo
touhadi har gal he vadhia hai….. main navi johal